Als ik mensen vertel dat ik naar Hongarije ga emigreren, komt men al snel op de vraag hoe het met mijn Hongaars gesteld is, vaak gevolgd door de vraag "Is Hongaars moeilijk?".

Nee hoor, Hongaars is niet moeilijk voor mensen die in Hongarije geboren zijn en/of daar vanaf zeer jonge leeftijd tussen de Hongaren zijn opgegroeid.
Voor de meeste anderen is het een crime, zoals dat heet. Bijna niet te doen. Een aanslag op je uithoudingsvermogen en motivatie. Als je kortademig bent, haal je niet het einde van sommige oneindig lange woorden.

Maar Hongaars is wel leuk om te leren, een avontuur waarbij je vaak denkt dat je het einde van de tunnel nooit zult bereiken en een paar weken later tot je verrassing ontdekt dat je toch het een en ander opgestoken hebt.
Afgezien van de behoorlijk lastige grammatica van Hongaars - lees verder - vind ik gesproken Hongaars lastiger dan geschreven Hongaars. In gesproken Hongaars plakt men namelijk alle woorden in hoog tempo aan elkaar en het lijkt wel in veel grotere mate dan wij van bijvoorbeeld de Fransen kennen. Bij het geschreven Hongaars kan ik op mijn gemak kijken wat ik herken.

Hongaars lijkt nergens op! Dat klinkt onvriendelijk, maar zo bedoel ik het niet. Het lijkt in niets op een andere westerse taal, er is voor mij als westerling geen touw aan vast te knopen. Ik spreek en schrijf vloeiend Nederlands, Duits, Engels en een rudimentair middelbare-school-Frans, maar met Hongaars ben ik 'totally lost'.
De taal klinkt mij soms een beetje skandinavisch in de oren en is ook verwant aan het Fins, een taal die ook al niet te volgen is. Finnen en Hongaren verstaan elkaar echter totaal niet.
Maar ik vind Hongaars wel mooi klinken; het heeft een zekere melodie en zachtaardigheid, waarvan de zachtaardigheid mogelijk veroorzaakt wordt doordat de 'sj'-klank (zoals in 'sjouwen') vaak voorkomt.

Een voorbeeld van de onmogelijkheid om woorden aan iets bekends te koppelen, is het Hongaarse woord voor 'politie'. In veel Europese talen komt in het lokale woord voor politie wel de klank 'pol' voor: politie, polizei, police, policia, politi, polis, zelfs de russen zeggen iets wat op 'polize' lijkt. De hongaren niet, die noemen het 'rendőrség', waarbij op de letter 'o' ook nog eens twee streepjes naar rechts staan, dus niet twee puntjes zoals in een Duits Umlaut.
Dit komt, als ik tenminste goed opgelet heb tijdens mijn Hongaarse les, omdat er een tijd is geweest waarin men voor 'buitenlandse' woorden bij voorkeur een eigen Hongaars woord bedacht, uit nationalisme. Overigens staat het Hongaars daarin niet alleen, want bijvoorbeeld ook het Duits kent dat (Fernseher - televisie, Festplatte - hard disk).

De Hongaarse zelfbedachte woorden zijn lastig te onthouden, omdat ze voor mij nergens aan te koppelen zijn.
Maar dan de grammatica van het Hongaars! Als je snel een indruk wilt krijgen, open dan eens Google in je web browser en zoek op 'hongaars telwoord' en je krijgt meteen een grammatica-tabel met acht kolommen voor je kiezen. Niet al een beetje overtuigd? Google dan eens op 'hongaars werkwoord', of nòg erger: kijk hier. Dat bedoel ik!!
Hieronder staat een tabel voor de vervoeging van Hongaarse regelmatige werkwoorden, over de onregelmatige werkwoorden zullen we het maar helemaal niet hebben (klik op de tabel voor een vergote weergave).

Ik vind het tegelijkertijd ook weer erg interessant hoe die taal grammaticaal in elkaar steekt.

Neem eens "Goedendag" in het Hongaars: Jó napot! Uit te spreken als "joo naapot" en bij voorkeur als één woord "joonaapot".
"jó" is Hongaars voor "goed". Het Hongaarse woord voor "dag" is "nap". Alleen, je wenst iemand een goede dag toe, dus is het woord "dag" een lijdend voorwerp. Een lijdend voorwerp krijgt in het Hongaars de uitgang -t, inderdaad gewoon een letter "t" er achter. Maar dan zou er "napt" staan en dat klinkt niet vloeiend maar stoterig. Dan komt de zogenaamde 'vocaalharmonie' om de hoek kijken en wordt voor de uitgang -t een klinker geplaatst, in dit geval een 'e' of een 'o'. De 'e' (zoals is 'pet') is een zogenaamde 'hoge klinker' (klinkt voor in de mond) en de 'o' (zoals in 'pot') is een 'lage klinker' (klinkt meer achter in de keel). Nu komt het: omdat de laatste klinker in 'nap' een 'lage klinker' is (letter 'a' als in 'hak', ook een beetje achter in de keel), wordt voor de vocaalharmonie de lage klinker 'o' voor de uitgang -t geplaatst: napot!
Snappie?

Relatief gemakkelijk is de uitspraak van het Hongaars, die is namelijk fonetisch. Als je de uitspraak van alle 40 letters van het Hongaarse alfabet uit je hoofd leert, kun je elk geschreven woord zo uitspreken en is het alleen een kwestie van oefenen om een beetje snelheid te krijgen.

Het langste Hongaarse woord? Probeer deze eens:
folyamatellenőrzésiügyosztályveze­tőhelyettesképesítésvizsgálat.
Betekent zoiets als procescontroleafdelingshoofdafgevaardigdekwalificatieonderzoek.
Om te beluisteren, gebruik de speler hieronder.

Een zin met de letter 'e' als enige klinker:
Egy remek rendszer, mellyel embereket, meg rengeteg elemet megkereshetsz.
Vertaling: Een uitstekend systeem dat je kan helpen om mensen en heel veel andere dingen te vinden. Oftewel: het internet!

De letter 'y' in de laatste zin telt niet mee als klinker, want hij introduceert een 'j'-klank. Daarover vertel ik misschien in een ander stukje.